Punked GangΣε ένα πράγμα δεν είμαι καθόλου καλή, και αυτό είναι οι εισαγωγές… Μου θυμίζει λίγο τη φάση όταν πρέπει να περάσεις συνέντευξη για μια δουλειά και δεν θες να είσαι φλύαρος αλλά πάει πάντα λάθος; Αυτό ακριβώς! Σε αυτό όμως που είμαι σίγουρα καλή, είναι στην ικανότητα μου να διαβάζω, να αναλύω και να συλλέγω μικρά, ορφανά βιβλία απο τα ράφια των αδίστακτων βιβλιοπωλείων!
Ο Οκτώβρης λοιπόν εκτός απο κρύο, βροχές, κουβέρτες, ζεστό καφέ και σοκολάτες, είναι ο μήνας που μας εισάγει στο χειμώνα. Η νύχτα μεγαλώνει, η φύση παραδίνεται, και ο ανθρώπινος νους πλάθει ιστορίες για μάγισσες, δαίμονες και φαντάσματα.. Αν λοιπόν είσαι και συ ένας απο μας που τρεφουμε μια αγαπη για τετοιου είδους ιστορίες, ίσως αξίζει να ρίξεις μια ματιά στη παρακάτω λίστα:
Δόκτωρ Φάουστους / Christopher Marlowe/1589-1592 (Αγγλία)
Πολύ πριν από τον “Φάουστ” του Γκαίτε, το “κακό παιδί ” της Ελισσαβετιανής Αγγλίας παρουσίασε ένα έργο που σημάδεψε τη παγκόσμια δραματουργία και έμελλε να τον στιγματίσει για πάντα. Ο δόκτωρ Φάουστους λίγο πριν τη δύση του, συνειδητοποιεί ότι ο ατελείωτος αγώνας του ανθρώπου για την κατάκτηση της γνώσης είναι μάταιος χωρις το χρόνο. Σε αυτο το σημείο ο διάβολος, μέσω του δαίμονα Μεφιστοφελή, του προτείνει μια συμφωνία: εικοσιτεσσερα χρόνια με αντάλαγμα το πολυτιμότερο αγαθό-την ψυχή του. Και το ρολόι αρχίζει να μετρά αντίστροφα…
Το έργο στη σωζόμενη μορφή του κατα τους μελετητές, έχει υποστεί κάποιες μεταποιήσεις σε σχέση με το πρωτότυπο χειρόγραφο του Marlowe καθώς τα κωμικά στοιχεία του κειμένου δεν ταιριάζουν τόσο με το μοτίβο γραφής, όσο και το μέτρο (μην ξεχνάμε πως η γραφή της εποχής εκείνης ήταν κυρίως έμμετρος λόγος). Έχουν προστεθεί αρκετές σκηνές τα έπομενα δεκαπέντε χρόνια από το πρώτο του ανέβασμα, χώρις να είμαστε σίγουροι αν προέρχονται από σημειώσεις του Μarlowe, ή αν αποτέλεσαι προιόν επιμέλειας.
Το βασικό περιεχόμενο του έργου αγγίζει τα όρια του υπαρξισμού: ο Marlowe σε μια εποχή που η θρησκεία παίζει σημαντικότατο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, άσκει κριτική αναφέροντας ότι η “αμαρτία” είναι στην ανθρώπινη φύση και ίσως ο αγώνας προς τη αγιοσύνη να είναι μάταιος ( ο Μεφιστοφελής αναφέρεται στη θλίψη που αισθάνονται οι εκπτωτοι άγγελοι κατα τη πτώση από το παράδεισο-ίσως με μια βαθύτερη ανάλυση να σχετίζεται με την έννοια της γνώσης). Επίσης ασκείται κριτική στο δίπολο θρησκείας-επιστήμης ως την ηθική της ανθρώπινης ύπαρξης.
Μάκβεθ/ William Shakespeare/ 1603-1607 (Αγγλία)
Το μικρότερο σε έκταση έργο του πασίγνωστου βάρδου, ξεκινάει με μια ζοφερή σκηνή: ένας κεραυνός βροντά πάνω από ένα πεδίο μάχης, ανάμεσα στα νεκρά πτώματα και από το πουθενά τρεις μυστήριες γυναίκες εμφανίζονται. Τα λόγια τους μυστήρια και δυσοίωνα, μαζί τους τρεία δαιμόνια με μορφές γάτας, βατράχου και κουκουβάγιας. Ίσως βρίσκονται μετά από αιώνες, ίσως βρίσκονται εκεί γιατί πρέπει. Το μόνο σίγουρο όμως είναι πως βρίσκονται εκεί για να ορίσουν την μοίρα ενός έθνους μέσα από το βίο ενός άντρα: του Μακβέθ.
Το λεγόμενο “Σκωτσέζικο έργο” στον κόσμο του θεάτρου, θεωρείται καταραμένο. Οι φήμες λένε πως ο Shakespeare κρυφάκουσε πραγματικές μάγισσες και αποτύπωσε τα λόγια τους μέσα στο κείμενο. Κατα την διάρκεια των αιώνων, όποιος ηθοποιός καλούνταν να ερμηνεύσει το ρόλο του Μακβέθ, τον ακολουθούσε κακοτυχία μέχρι και θάνατος.
Στη πραγματικότητα όμως, οι τρεις μάγισσες (weird sisters, wayward sisters, three witches κλπ) είναι μορφές που κυριαρχούν στη λογοτεχνία αιώνες πριν τον Shakespeare. Βασίζονται κυρίως στη βιβλική μορφή της μάγισσας του Ενδορ, τις τρεις μοίρες της Αρχαίας Ελλινικής μυθολογίας, και μεταγενέστερα με επιρροές της Σκανδιναβικής μυθολογίας εξαιτίας της επέκτασης του πλυθισμού των Βίκινγκ. Οι ιστορικοί και μελετητές αναφέρουν πως ο Shakespeare βασίστηκε σε δυο ιδιαίτερα δημοφιλή αναγνώσματα της εποχής, το ” Χρονικό της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας” του Holinshed (1587) και του “Daemologolie”το οποίο αποτελούσε προσωπική μελέτη του βασιλιά James VI της Σκωτίας, πάνω στη Βρετανική λαογραφία, τους μύθους και τις πρακτικές της μαγείας.
Queen Victoria: Demon Hunter/ A.E. Moorat (Αγγλία)
Και επειδή καταλαβαίνω πως έπεσε πολύ κουλτούρα ξαφνικά, ας πάμε σε ένα ακόμα αγαπημένο μου θέμα: ιστορία και fiction!
Στη προκειμένη, μιλάμε για μια βασίλισσα που στη περίοδο της εξουσίας της επιρρέασε ένα λαό , τη θρησκεία, τη πολιτική και τη μόδα. Ο λόγος για την βασίλισσα Βικτώρια, η οποία σε αυτό εδώ το βιβλίο καλείται , πέρα απο το να κυβερνήσει το Αγγλικό έθνος , να γίνει κυνηγός δαιμόνων.
Το βιβλίο βασιζεται στην γενική πεποίθηση της εποχής εκείνης πάνω στον αποκρυφισμό. Αρκετοί ιστορικοί αναφέρουν την δημοτικότητα των βιβλιδίων τρόμου (penny dreadfuls) , την κατεξοχήν σύνδεση των ψυχωτικών επεισοδίων με τον δαιμονισμό, καθώς και μυστήριες λέσχες που ασχολούνταν με την επίκληση πνευμάτων.
Στο μόνο σημείο που ίσως υστερεί, είναι η ακριβής αποτύπωση της βικτωριανής εποχής, ως προς την αίσθηση που αφήνει η γλώσσα. Κατα τα άλλα, είναι άρκετά ευχάριστο ανάγνωσμα για τους οπαδούς του είδους.
Gobbolino the witch’s cat/Ursula Morray Williams/ 1942 (Αγγλία)
Και εδώ φτάσαμε στο ράφι “Νοσταλγία, τα καημενα τα νιάτα κ.ο.κ”. Ένα απο τα αγαπημένα μου παραμύθια σαν παιδί είχε να κάνει με τον Gobbolino, έναν μικρό μαύρο γατούλη με μια λευκή πατούσα, καταγάλανα μάτια σαν το μπλε της θάλασσας, γούνα που όταν τη χάιδευες πετάει σπίθες, και τη πιο καλή ψυχή του κόσμου. Για κακή του τύχη, γεννήθηκε γάτος μάγισσας χωρίς να έχει τις προδιαγραφές για τον ρόλο αυτό. Έτσι ο μικρός γάτος, δίωχνεται απο τη σπηλιά που γεννήθηκε και ξεκινάει ένα ταξίδι αναζήτησης του ποιός τελικά είναι, αν όχι γάτος μάγισσας;
Η ιστορία, αν και παιδική, έχει πολύ όμορφα μηνύματα για τη διαφορετικότητα, ένα ενδιαφέρον μεταφυσικό στοιχείο διατηρώντας την ποιότητα των κάπως άγριων και όχι λογοκριμένων παραμυθιών. Άκομα το όνομα “Gobbolino” στα Ιταλικά, σημαίνει “μικρός καμπούρης / δυσμόρφος”. Κατα την παράδοση, οι μάγισσες των θρύλων πάντα εμφανιζονται σαν κακομούτσουνες γριές, με διάφορες δυσμορφίες στην εμφάνιση για να παραλληριστεί με το χαρακτήρα τους, ενώ ο ήρωας να έχει μαζεμένα τα “καλά” χαρακτηριστικά. Δεδομένης της εποχής που γράφτηκε, στη μέση του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, υπάρχουν κάποιες μελέτες για την επιλογή και τα μοτίβα που ακολουθεί στη γραφή, σαν σχόλιο της κοινωνικής κατάστασης που υπήρχε.
The Gormenghast trilogy/ Mervyn Peake/ 1946-1959 (Aγγλία)
Η τελευταία πρόταση αφορά την αγαπημένη μου τριλογία γοτθικής λογοτεχνίας. Το Gormenghast αποτελειται απο τα βιβλία Titus Groan (1946), Gormenghast (1950) και Titus Alone (1959). H ιστορία εξελίσσεται στην σχεδόν ξεχασμένη καστροπολιτεία του Gormenghast, σε έναν φανταστικό παραμυθένιο κόσμο, με επιρροές από την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Η ιστορία ξεκινά από την γέννηση ως την ενηλικίωση του τελευταίου άρχοντα του κάστρου τον Titus Groan. Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε την άνοδο και την πτώση του ανταγωνιστή της ιστορίας, του σατανικού μα ευφυέστατου Steerpike. Όσο ο νεαρός πρίγκιπας προσπαθεί να βρεί τη θέση του στο ζοφερο κάστρο, τους αρχαίους βράχους της ιστορίας, τα έρημα και ξεχασμένα μονοπάτια, τόσο ο Steerpike από ένα χαμίνι που δούλευε στην κουζίνα, θα καταφέρει να φτάσει λίγο πριν τη θέση του βασιλιά. Όλα θα κριθούν λίγο πριν την απόλυτη καταστροφή. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας ίσως είναι το πιο αδύναμο, καθώς ξαφνικά το μοτίβο αλλάζει και ο Titus έρχεται να αντιμετωπίσει το μοντέρνο κόσμο, κάνοντας την καστροπολιτεία να φαίνεται σαν μακρινή ανάμνηση.
Η σειρά δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, ωστόσο υπάρχει μια εξαιρετική μεταφορά των δύο πρώτων βιβλίων απο το BBC, ένω οι Cure έχουν γράψει το τραγούδι “drowning man” εμπνευσμένοι από την Lady Fuschia Groan , την μελαγχολική και αδαή πριγκίπισσα του κάστρου.
Κανένα βιβλίο δεν κακοποιήθηκε κατα την διάρκεια των γυρισμάτων:
-Μακβεθ/ το βημα
-Δρ. Φαουστους/ Christopher Marlowe/ εκδοσεις ΑΓΡΑ
-Queen Victoria: Demon hunter/ A. E. Moorat/ Hodder & Stoughton ed.
-Gobbolino, the witch’s cat/ Ursula Moray Williams/ A puffin book ed (N. 55)
-The Gornmenghast trilogy/ Mernyn Peake/ Vintage publishing
Ειρήνη Πετράκη / She said the book was better
Βρες την Ειρήνη στο Instagram
