Χρύσα ΑντωνιάδηΟ Jean-Michel Basquiat ξεχώρισε με το ιδιαίτερο ταλέντο του, σε καιρούς που η τέχνη σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε εξαντληθεί. Σε λιγότερο από 10 χρόνια κατάφερε να βγεί από την ανωνυμία των απλών γκράφιτι στο δρόμο, και να εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής μας, ίσως και για τις επόμενες που θα ακολουθήσουν. Οι πρωταγωνιστές; Δυναμικά χρώματα, έντονοι συνδυασμοί και σχήματα ακαθόριστα που ενώνονται ποικιλοτρόπως στη φαντασία. Κάπου εκεί βρίσκεται και ο μαγικός κόσμος του Basquiat, εκκεντρικός για το πλήθος ονειρικός για τους θαυμαστές του, άγνωστος για όλους όσους προσπάθησαν να τον αναλύσουν.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 το παρατσούκλι “SAMO” κυκλοφόρησε στους δρόμους της Νέας Υόρκης, και έφερε μια νέα αισθητική που έμελε να ξεπεράσει τα όρια της. Ο Basquiat κατάφερε να εισάγει μια άναρχη εκδοχή της τέχνης, σε έναν “καθωσπρεπισμό” που αντικειμενικά είχε στερέψει από ιδέες και καινοτομίες.
Η επαγγελματική του πορεία μπορεί να κράτησε λίγο αλλά κατάφερε να μας παραδώσει μερικά από τα πιο σημαντικά σύγχρονα έργα τέχνης του 20ού αιώνα. Ο Basquiat μπορεί να είχε το ταλέντο να ξεχωρίσει, αλλά δυστυχώς η εξάρτηση του από τα ναρκωτικά καθόλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής του στάθηκε μοιραία, καθώς άφησε την τελευταία του πνοή από υπερβολική δόση, στα μόλις 27 του χρόνια.
Και για υπογραφή κορώνα
Όσοι γνωρίζουν το έργο του, θυμούνται πάντα τη διακριτική υπογραφή του καλλιτέχνη. Μια grunge κορώνα στολίζει τους περισσότερους από τους πίνακες του και αποτελούσε το σήμα κατατεθέν του. Οι κορώνες αποτελούν ένα διαχρονικό βασιλικό σύμβολο, και ο Basquiat φαίνεται να το γνώριζε αρκετά καλά.
Με το να τοποθετεί λοιπόν την κορώνα διαγώνια στους χαρακτήρες του, τους έδινε ένα τίτλο, μια “βασιλική” χροιά όπως ο ίδιος θεωρούσε.
Τα πρώτα δύσκολα χρόνια
Γεννήθηκε στο Brooklyn το 1960 και ήταν το δεύτερο παιδί της οικογένειας, τεσσάρων παιδιών. Η μητέρα του ήταν λάτρης της τέχνης, αλλά αναγκάστηκε να την αποχωριστεί νωρίς, καθώς ξεκίνησε να νοσηλεύεται σε ψυχιατρική κλινική όταν εκείνος ήταν μόλις 13 ετών. Έμεινε μόνος με τον πατέρα του και η σχέσεις τους δεν ήταν ποτέ στα καλύτερα τους. Ο Basquiat έφυγε από το σπίτι την ίδια χρονιά και ξεκίνησε να ζει στους δρόμους, ήταν σχεδόν 14 ετών.
Πριν γνωρίσει την επιτυχία μέσα από τους πίνακες του, πουλούσε μπλουζάκια και άλλα προιόντα με ζωγραφιές που συνήθιζε να κάνει σε τοίχους, σε τυχαίους δρόμους, οι οποίοι μερικές φορές θα κατέληγαν να γίνουν το σπίτι του.
Η γνωριμία με τον Andy Warhol
Η σχέση τους θεωρείται μια από τις πιο πλατωνικές στην ιστορία της τέχνης, ενώ η φιλία τους συνεχίζει να συζητιέται ακόμα και σήμερα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες ο Warhol βρισκόταν σε δείπνο μαζί με τον Henry Geldzahler, όταν ο Basquiat τον πλησίασε με σκοπό να του πουλήσει μερικές κάρτες με τα έργα του.
Οι περισσότεροι πίστευαν ότι η αντικειμενικά αναπάντεχη φιλία τους δεν ήταν ουσιαστική, αλλά ότι ο ένας προσπαθούσε να επωφεληθεί από τον άλλο. Θεωρούσαν ότι ο Jean-Michel ήθελε τη φήμη του Warhol, και ο Warhol το νεανικό καλλιτεχνικό αέρα που είχε ο Jean-Michel.
Ενώ υπήρχαν φήμες ότι η σχέση τους ήταν πιο προσωπική το περιβάλλον και των δύο το διαψεύδει. Ο Andy δε δίσταζε να τον φλερτάρει, όπως έχει αποτυπωθεί και σε βίντεο του ’80, παρόλα αυτά ο Basquiat είχε αρκετές σχέσεις με γυναίκες μεταξύ αυτών και με τη Madonna, την περίοδο που η φιλία του με τον Warhol ήταν στο ζενίθ της.
Αρκετοί σχολίαζαν αρνητικά την τέχνη τους και ισχυριζόντουσαν ότι ο Warhol δυσκολευόταν να πουλήσει τους πίνακες του, γι’ αυτό χρησιμοποιούσε τον Basquiat. Για εκείνους ίσως εκεί να βρισκόταν και το κλειδί για τη σχέση των δύο, αντικειμενικά διαφορετικών χαρακτήρων μεταξύ τους.
Ο Andy πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου του 1987, κάτι που συγκλόνισε τον Basquiat και δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στην υγεία του. Για εκείνον ο Warhol αποτελούσε τον “κρυπτονίτη” του, και ένιωθε ένα τίποτα χωρίς εκείνον. Κάπου εκεί λοιπόν προσπάθησε να βρεί παρηγοριά στα ναρκωτικά, κάτι που έμελε να είναι και το τέλος του.
Η δουλειά του συνεχίζει μέχρι και σήμερα να εντυπωσιάζει
Το 2018 ο οίκος Sotheby’s πούλησε τον πίνακα του 1982 “Untitled” για $110.5 εκατομμύρια δολάρια και έσπασε το ρεκόρ, για τον πιο ακριβό πίνακα που πουλήθηκε ποτέ στην Αμερικάνικη ιστορία.
Το “Untitled” θεωρείται από τους περισσότερους σαν τον πιο κλασσικό πίνακα αναφοράς της τέχνης του Basquiat. Η κορώνα, οι νεκροκεφαλές και τα πλούσια χρώματα, είναι όλα εκεί, ίσως ακριβώς όπως ο ίδιος επέλεξε να τα αφήσει.
Έτσι απλά για την ιστορία το “Untitled” πουλήθηκε μέσα σε δέκα λεπτά…
Χρύσα Αντωνιάδη
