Ορέστης ΜαλτέζοςΠέθανε σε ηλικία 91 ετών ο θεατρικός συγγραφέας Νιλ Σάιμον, ο σημαντικότερος σύγχρονος κωμωδιογράφος της αμερικανικής θεατρικής σκηνής.
Ο Σάιμον ξεκίνησε την καριέρα του γράφοντας κείμενα για το τηλεοπτικό δίκτυο CBS τη δεκαετία του 1960 μαζί με τον Μελ Μπρουκς και τον Γούντι Αλεν προτού αφιερωθεί αποκλειστικά στο θέατρο, με έργα του να παίζονται ταυτόχρονα σε έως και τέσσερις σκηνές του Broadway. Ταυτόχρονα, έγραφε και σενάρια για τον κινηματογράφο, κυρίως διασκευές δικών του έργων, και προτάθηκε συνολικά για 4 όσκαρ σεναρίου ενώ το 1991 κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το θεατρικό έργο “Lost in Yonkers”. Οπως έγραψε ο κριτικός θεάτρου Τζον Λαρ, το κυρίαρχο θέμα του Νιλ Σάιμον είναι η «σιωπηλή πλειοψηφία», άνθρωποι απογοητευμένοι, νευρικοί και ανασφαλείς, αλλά ταυτόχρονα συμπαθείς στο κοινό που μπορεί να ταυτιστεί μαζί τους.
Εδώ σας παρουσιάζουμε πέντε ταινίες του που αντικατοπτρίζουν καλύτερα το σύνολο του έργου του.
Ξυπόλητοι στο Πάρκο (Barefoot in the Park) – 1967
Αυτός είναι ένας συντηρητικός δικηγορίσκος που μόλις έχει ξεκινήσει την πρακτική του. Αυτή είναι μια ρομαντική ψυχή που θέλει να μετατρέψει το πρώτο τους σπίτι στην πιο γλυκιά ερωτική φωλίτσα – ακόμα κι αν το παλατάκι του νεόνυμφου ζευγαριού είναι ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα στον πέμπτο όροφο μιας πολυκατοικίας χωρίς ασανσέρ, πλαισιωμένο από αλλοπρόσαλλους γειτόνους. Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ και η Τζέιν Φόντα ζωντανεύουν στην κάμερα τη σπιρτάδα των διαλόγων του Νιλ Σάιμον ως το ζευγάρι που καλείται να ανταπεξέλθει στη φθορά της καθημερινότητας μετά τον γάμο, κατορθώνοντας να διατηρήσουν το ενδιαφέρον του κοινού παρά το γεγονός ότι όλη η ταινία διαδραματίζεται μέσα σε ένα δωματιάκι.
Το Αταίριαστο Ζευγάρι (The Odd Couple) – 1968
Το διασημότερο έργο του Νιλ Σάιμον περιγράφει τη σχέση δύο κολλητών φίλων που καλούνται να συγκατοικήσουν όταν τον έναν τον πετάει η γυναίκα του από το σπίτι, και ο άλλος προσπαθεί να του συμπαρασταθεί και ταυτόχρονα να ανεχθεί κι όλες του τις παραξενιές. Μπορεί σκηνοθετικά η ταινία του Τζιν Σακς να διατηρεί σχεδόν αυτούσιο το θεατρικό στήσιμο του Broadway αλλά τα κείμενα του Νιλ Σάιμον είναι που δίνουν ψυχή στην ταινία, έτσι όπως ερμηνεύονται από τον Τζακ Λέμον και τον Γουόλτερ Ματάου, στους ρόλους δύο ακραία διαφορετικών χαρακτήρων που πρέπει να βρουν τρόπο να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Ο Σάιμον καταπιάνεται με σοβαρά καθημερινά ζητήματα παγκόσμιας εμβέλειας, όπως το διαζύγιο, οι ανθρώπινες σχέσεις, οι επαγγελματικές δυσκολίες, και το φλερτ στη μέση ηλικία, κατορθώνοντας παράλληλα να κάνει το κοινό να γελάσει, παραμένοντας πιστός στην αλήθεια των όσων διαδραματίζονται στην οθόνη.
Sweet Charity – 1969
Καλόκαρδη καμπαρετζού ψάχνει να βρει τον έρωτα βιώνοντας μια σειρά από τραγελαφικά περιστατικά που ενώ την αφήνουν ταπεινωμένη, η ίδια αρνείται πεισματικά να εγκαταλείψει την ελπίδα ότι μια μέρα θα ευτυχίσει. Ο Νιλ Σάιμον διασκευάζει τις «Νύχτες της Καμπίρια» του Φεντερικό Φελίνι σε ένα γλυκύτατο μιούζικαλ χορογραφημένο από τον Μπομπ Φόσι, το οποίο ενώ ακολουθεί με μονομανία τις απανωτές προσωπικές τραγωδίες που χτυπούν τον χαρακτήρα της Σίρλει ΜακΛέιν, κάνει τον θεατή να νιώσει ο ίδιος τα αντίστοιχα περιστατικά που σίγουρα έχει και αυτός βιώσει, χαρίζοντάς του όμως μέσω της χιουμοριστικής οπτικής το αντίδοτο που λέγεται ελπίδα, και δείχνοντας ότι τίποτα δεν είναι τόσο καταστροφικό αν δεν το αφήσεις να σε καταβάλλει και δεν σταματήσεις ποτέ να ψάχνεις αυτό που έχεις ανάγκη.
California Suite – 1978
Τέσσερις ξεχωριστές ιστορίες διαδραματίζονται παράλληλα στο Beverly Hills Hotel, δίνοντας την ευκαιρία στον Νιλ Σάιμον να αναδείξει την ικανότητα του στη συγγραφή μονόπρακτων για δύο άτομα σε μια κινηματογραφική ανθολογία. Στην πρώτη ιστορία, η Τζέιν Φόντα συναντά μετά από χρόνια τον πρώην σύζυγο της, Αλαν Αλντα, όταν η έφηβη κόρη τους την εγκαταλείπει για να μείνει μαζί του, και ο Νιλ Σάιμον χρησιμοποιεί μια γραφή καυστικού χιούμορ για να δώσει στη δυναμική ηρωίδα του έναν τρόπο να πάρει τις σωστές αποφάσεις ακόμα κι αν αυτές την αφήσουν διαλυμένη. Στη δεύτερη ιστορία, η Μάγκι Σμιθ ταξιδεύει με τον σύζυγό της, Μάικλ Κέιν, στην Αμερική για να παρευρεθεί στην τελετή των Οσκαρ όπου και είναι υποψήφια. Ο Σάιμον παρουσιάζει με διακριτικές νύξεις στο σενάριο, μια γυναίκα πιο μόνη και ανασφαλή από ποτέ, η οποία νιώθει παραγκωνισμένη τόσο από τον αμείλικτο καλλιτεχνικό χώρο όσο και από τον αμφιφυλόφιλο σύζυγο της που ενώ την αγαπά, προτιμά τη συντροφιά νεαρών ηθοποιών. Στην τρίτη ιστορία, ο Γουόλτερ Ματάου προσπαθεί με τραγελαφική απόγνωση να κρύψει από την άρτι αφιχθείσα σύζυγό του τη νεαρή ιερόδουλη με την οποία πέρασε τη νύχτα, ενώ στην τέταρτη ιστορία ακολουθεί τις καταστροφικές διακοπές δύο νεαρών ζευγαριών όταν το ένα καλείται να κάνει συνεχώς υποχωρήσεις στις προτιμήσεις του άλλου – ποιος από μας δεν έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση;
Πρόσκληση σε Γεύμα από Υποψήφιο Δολοφόνο (Murder by Death) – 1976
Ειδική μνεία στην ταινία που απομακρύνεται περισσότερο από τη συνήθη θεματική του Νιλ Σάιμον. Ενας απομονωμένος εκατομμυριούχος καλεί στο κάστρο του τους πέντε διασημότερους λογοτεχνικούς ντετέκτιβ της εποχής για δείπνο μετά φόνου, και τάζει παχυλή αμοιβή σε όποιον κατορθώσει να λύσει ένα έγκλημα το οποίο δεν έχει διαπραχθεί ακόμη. Ο Νιλ Σάιμον στήνει μια σπαρταριστή διακωμώδηση των δημοφιλών ‘mystery novels’ με ατάκες που δεν σε αφήνουν στιγμή να πάρεις ανάσα από τα γέλια, ένα εντελώς σουρεαλιστικό φινάλε, και ένα cast στο οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο Πίτερ Σέλερς, ο Ντέιβιντ Νίβεν, η Μάγκι Σμιθ και ο Αλεκ Γκίνες, αλλά και ο συγγραφέας Τρούμαν Καπότε σε μια σπάνια κινηματογραφική εμφάνιση.
Ορέστης Μαλτέζος
